မေျပာရင္မေနႏုိင္တာကလြဲလို႕

ေဆာင္းပါးရွင္ - ကိုညီညီ (ေတာင္ၾကီး)

                       
          ခ်စ္တဲ႕အေၾကာင္းေျပာတာ ဒီပါးစပ္။ မုန္းတဲ႕အေၾကာင္းေျပာေတာ႕လည္း ဒီပါးစပ္။ ဒီႏႈတ္ကေနထြက္သမွ် ဘယ္စကားမဆို ေျပာတဲ႕အေပၚမွာမူတည္ျပီး အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈက ကြာျခားသြားပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႕ ရွင္ေတာ္ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားက စကားၾကီး (၆) ခြန္းကို မိန္႕ၾကားထားရစ္ခဲ႕ေလတယ္ မဟုတ္ပါလား။

          ဒါကိုလုိက္နာတဲ႕လူသားေတြေအာင္ျမင္ၾကတယ္။ မေျပာသင္႕တဲ႕စကားကုိေျပာသူေတြေလာကထဲမွာမ်ားျပားသလို ေျပာသင္႕တာကိုမေျပာသူေတြလည္း မရွားပါဘူး။ ပါးႏွပ္စြာေျပာဆုိႏုိင္သူေတြဟာ ပန္းတိုင္ေျခရင္းနား ခ်ည္းကပ္ႏိုင္ၾကတယ္။ သူတစ္ပါးနားဝင္ခ်ိဳေအာင္ေျပာဆုိႏုိင္သူေတြ အလုပ္အကိုင္အခြင္႕အလမ္းေတြပြင္႕လန္းၾကတယ္။

          မိတ္ေဆြေန႕တုိင္းေျပာတဲ႕စကားေတြဟာ မေျပာခင္တုန္းက ဘယ္လုိအဓိပၸာယ္သက္ေရာက္သြားတယ္ဆိုတာ အျမဲတမ္းစဥ္းစားခ်ိန္ရလုိက္ပါသလား? "စကား စကားေျပာပါမ်ား စကားထဲကဇာတိျပ" ၊ "ႏႈတ္ခ်ိဳလွ်ိဳတစ္ပါး" ဆုိတဲ႕စကားပံုေတြက ငယ္စဥ္အခါစကားပံုေတြစုကတည္းက ကြ်န္ေတာ္အလြတ္က်က္လာခဲ႕ေပမယ္႕ လက္ေတြ႕ဘဝရဲ႕ဘယ္နားမွာသြားသံုးရမယ္ဆိုတာ မသိခဲ႕ဘူး။

          ကြ်န္ေတာ္ဟာ စကားေျပာမာတယ္။ တစ္ခြန္းကေန ႏွစ္ခြန္းေျပာရင္ စကားထစ္တယ္။ စကားေျပာရင္ ေအာ္ေျပာတယ္။ အဂၤလိပ္စကားေျပာရင္ လွ်ာလိပ္တယ္။ ဒီေလာက္ဆိုးတဲ႕ငယ္အေလ႕အက်င္႕ေတြကေန ထိပ္ဆံုးစကားထစ္တာကိုျပင္တယ္။

          စိတ္ထဲမွာတစ္ခုခုေျပာမလို႕လုပ္ေနရင္ ပိုထစ္ေနျပီး မေတြးပဲနဲ႕ေျပာခ်ပစ္လိုက္တယ္။ စိတ္က စဥ္းစားေနမွန္းမသိေအာင္ အရင္ေျပာလိုက္တယ္။ တစ္နည္းအားျဖင္႕ စိတ္ထက္ျမန္ေအာင္ေျပာရင္းနဲ႕ စကားထစ္တာ ေပ်ာက္ကင္းလုနီးပါးသက္သာလာပါတယ္။

          လုပ္ငန္းရွင္လုပ္ခဲ႕တာကိုအျပစ္ဖုိ႕ရမလား . . ငယ္ဘဝတုန္းက ေမာက္မာစြာအဆက္ဆံခံခဲ႕ရတဲ႕ကေလးဘဝကိုယုိးမယ္ဖြဲ႕ရမလား . . ကြ်န္ေတာ္စကားေျပာတာ မာထန္တယ္။ လူေတြ႕ရင္ ေဟာက္ခ်င္တဲ႕စိတ္ကုိ မနည္းၾကီးေဖ်ာက္ထားရတယ္။ ကုိယ္ႏႈတ္မူရာ - Etiquette က မထိန္းသိမ္းရင္ ေမာက္မာမႈ - Attitude ျဖစ္သြားတတ္တာ ဒီဘက္ေျမမွာအလုပ္ဝင္ေတာ႕ ျပဳျပင္ပံု ျပဳျပင္နည္းကိုသိလာတယ္။

          ေအာ္ေျပာတတ္တဲ႕အက်င္႕က ကိုယ္တစ္ေယာက္တည္းဆိုရင္ မသိသာဘူး။ ကုိယ္႕အနားမွာ ႏူးႏူးညံ႕ညံ႕ေနထုိင္တတ္တဲ႕သူတစ္ေယာက္ေယာက္ကုိငဲ႕ညာရဖို႕အေၾကာင္းဖန္လာမွ ကိုယ္ခ်င္းစာတတ္လာတယ္။ အသံက်ယ္ၾကီးေတြနားေထာင္ေနရသူေတြကို အားနာရေကာင္းမွန္းမသိဘူး။ ကိုယ္႕အနားမွာ ကိုယ္႕ထက္ပိုျပီးေအာ္ေျပာတတ္သူေရာက္လာမွ ဘယ္သူမွအတင္းျပင္ခိုင္းစရာမလိုပဲ ေနာက္က်ဥ္ျပီး ျပင္မိသြားပါတယ္။

          ထိုဟူးေႏြးစားျပီးၾကီးလာတဲ႕သူဟာ ဘယ္လိုလုပ္ အာရ္ (R ္) အသံပီပါ႕မလဲ။ အဂၤလိပ္စကားက အလကားေနရင္း ေနာက္ျမွီးေတြမွာ (S ္) သံထည္႕ရတာနဲ႕ ေလဖိ ေလပိတ္ (F ္) သံထည္႕ရတာနဲ႕ လွ်ာကလိပ္ေရာ။ ပီေအာင္ေျပာရင္ တံေတြးစင္တာကတစ္မ်ိဳး။ ႏွစ္လံုးတြဲဖတ္ျပီး ေနာက္တစ္လံုးကိုခုန္ကူးအသံထြက္ရတဲ႕စာလံုးေပါင္းကတစ္မ်ိဳး။ စာလံုးၾကီးထီးထီးမားမားျမင္ေနရျပီး အသံထြက္မွာေဖ်ာက္ထားရတဲ႕စာလံုးေပါင္းက ေနာက္တစ္မ်ိဳး။

          ဒီအသံေတြကုိပီေအာင္ေျပာရဖို႕နည္းလမ္းက ကားေမာင္းတုန္း Podcast နားေထာင္ရင္း ၾကိဳးစားျပင္ၾကည္႕တယ္။ ေဒသဆိုင္ရာအသံလႊင္႕လိႈင္းေတြက FM ေရဒီယိုနားေထာင္ရင္း အဓိပၸာယ္နားလည္ခ်င္လည္ နားမလည္ခ်င္ေန စာလံုးသိေအာင္လိုက္နားေထာင္တယ္။ ျပီးတာနဲ႕ သူတို႕ေျပာတဲ႕အသံကုိ ကုိယ္ပိုင္စတူဒီယုိကားထဲမွာ အသံကုန္ေအာ္ျပီးလုိက္ေျပာတယ္။ ေနာက္ပိုင္းေတာ႕ သူတို႕ဘယ္လိုအျမန္ေျပာေျပာ၊ ဘာသတင္းေၾကျငာေၾကျငာ လိုရင္းကိုသိတဲ႕အဆင္႕ေရာက္လာတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ လွ်ာလိပ္ျပီးအသံဝဲတာက ေပ်ာက္လုေပ်ာက္ခင္အေျခအေနထိကုိ စမ္းသပ္ႏုိင္ခဲ႕ပါတယ္။

          ဒါေတြက ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာကုိအသံုးျပဳျပီးေျပာရတဲ႕စကားေတြအေၾကာင္းပါ။ တကယ္လုပ္သင္႕တာက ဘုရားေဟာထဲကအတိုင္း စိတ္ထဲမွာေစတီတည္ရမယ္႕ အႏွစ္သာရကသာ အမွန္တကယ္ဦးေဆာင္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႕ႏႈတ္ကေန ဘယ္လုိပင္ခ်ိဳသာေအာင္ေျပာေနပါေစ စိတ္ထဲကမပါရင္ မ်က္ႏွာမွာလိမ္တာေပၚတယ္။ အလုပ္သေဘာအရပဲေျပာေျပာ၊ အေျခအေနအရပဲေျပာေျပာ၊ လူ႕က်င္႕ဝတ္အရပဲေျပာေျပာ၊ စိတ္သာလွ်င္အဓိက စိတ္ကသာစကားေျပာပါတယ္။ စိတ္ထားေကာင္းျပီး စကားေကာင္းေကာင္းေျပာဖို႕ကသာ အေရးၾကီးတာပါ။

          ဒီလိုေျပာတဲ႕စကားကေန "ကုသိုလ္မရ ငရဲရ" သြားႏိုင္တဲ႕ အကုသုိလ္စိတ္ေတြဆုိတာရွိၾကတယ္။ တစ္ရက္တစ္ရက္ ကိုယ္႕ေရွ႕မွာလာတရားခ်ျပေနတဲ႕ သူမ်ားတကာရဲ႕အမွားေတြ၊ မဆင္မျခင္လုပ္ရပ္ေတြေၾကာင္႕ အက်ိဳးနည္းရသူေတြ၊ ဖံုးတန္သင္႕ဖံုး ဖိတန္သင္႕ဖိ ဝတ္ဆင္ရမယ္႕အစား လ်ပ္ေပၚေလာ္လီတဲ႕ဝတ္စားဆင္ယင္မႈေတြျမင္ရတဲ႕အခါ "သူတစ္ပါးအမွားကေနအမွန္ျမင္ ဆင္ျခင္ရမယ္႕အစား" ဝင္ျပီးခံစားလိုက္တဲ႕အခါမွာေတာ႕ ငရဲျပည္အတူတူသြားမယ္႕လက္မွတ္ၾကိဳျဖတ္လိုက္ၾကတာနဲ႕တူေနတယ္။ ဒါေတာင္ ဘာစကားမွမေျပာေသးဘူးေနာ္။ စိတ္ထဲကေတြးတာပဲ ရွိေသးတာ။

          ပိုဆိုးတဲ႕အေျခအေနကိုတြန္းပို႕တဲ႕စိတ္ဟာ အဲဒီအတင္းအဖ်င္းေတြကိုျပန္လည္မွ်ေဝတာတို႕၊ လူေတြပုိသိေအာင္ ျပန္႕ပြားေအာင္ျဖန္႕လိုက္တာတို႕လုပ္ႏိုင္တာေၾကာင္႕ ပါးစပ္ကထုတ္ေျပာလုိက္တဲ႕အကုသုိလ္ထက္ အဆမ်ားစြာဆင္းရဲေစပါတယ္။ လူရႊင္ေတာ္ေတြပ်က္သလို၊ အဆုိေတာ္ေတြဆိုသလို "ဆဲရင္း ဆဲရင္း ဆဲရင္း ဆင္းရဲျခင္း" ဆုိတာက စိတ္နဲ႕ေျပာတဲ႕စကားေတြ၊ မသိစိတ္နဲ႕ေရးတဲ႕စာေတြ၊ အဖ်က္စိတ္နဲ႕လုပ္လိုက္တဲ႕လုပ္ရပ္ေတြဆိုတာ သက္ေသျပေနသလိုပါပဲ။

            "ေကာင္းမႈျမတ္ႏုိး ေကာင္းေအာင္က်ိဳး၍ ေကာင္းက်ိဳးကိုယ္၌တည္ေစ" ဖို႕ ကုိယ္ေကာင္းစားမယ္႕စကားကုိအရင္မေျပာပါနဲ႕။ သူတပါးေကာင္းစားမယ္႕စကားကိုေျပာပါ။ သူတပါးစိတ္ခ်မ္းသာမယ္႕စကားကိုေျပာပါ။ သူတပါးအက်ိဳးကို အမွန္တကယ္လိုလားတဲ႕စိတ္နဲ႕သာ စတင္ပါ။ တကယ္လို႕ မေျပာရင္မေနႏိုင္ဘူးဆုိရင္ေတာ႕ ေကာင္းျခင္းမဂၤလာနဲ႕စတဲ႕စကားတစ္ခြန္းကိုသာ ေရြးခ်ယ္ေျပာၾကားလုိက္ပါ အေဆြ။

ခင္လ်က္
ကိုညီညီ (ေတာင္ၾကီး)
12-27-2018

Unicode Version:

                   "မပြောရင်မနေနိုင်တာကလွဲလို့"

          ချစ်တဲ့အကြောင်းပြောတာ ဒီပါးစပ်။ မုန်းတဲ့အကြောင်းပြောတော့လည်း ဒီပါးစပ်။ ဒီနှုတ်ကနေထွက်သမျှ ဘယ်စကားမဆို ပြောတဲ့အပေါ်မှာမူတည်ပြီး အကျိုးသက်ရောက်မှုက ကွာခြားသွားပါတယ်။ ဒါကြောင့် ရှင်တော်ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားက စကားကြီး (၆) ခွန်းကို မိန့်ကြားထားရစ်ခဲ့လေတယ် မဟုတ်ပါလား။

          ဒါကိုလိုက်နာတဲ့လူသားတွေအောင်မြင်ကြတယ်။ မပြောသင့်တဲ့စကားကိုပြောသူတွေလောကထဲမှာများပြားသလို ပြောသင့်တာကိုမပြောသူတွေလည်း မရှားပါဘူး။ ပါးနှပ်စွာပြောဆိုနိုင်သူတွေဟာ ပန်းတိုင်ခြေရင်းနား ချည်းကပ်နိုင်ကြတယ်။ သူတစ်ပါးနားဝင်ချိုအောင်ပြောဆိုနိုင်သူတွေ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းတွေပွင့်လန်းကြတယ်။

          မိတ်ဆွေနေ့တိုင်းပြောတဲ့စကားတွေဟာ မပြောခင်တုန်းက ဘယ်လိုအဓိပ္ပာယ်သက်ရောက်သွားတယ်ဆိုတာ အမြဲတမ်းစဉ်းစားချိန်ရလိုက်ပါသလား? "စကား စကားပြောပါများ စကားထဲကဇာတိပြ" ၊ "နှုတ်ချိုလျှိုတစ်ပါး" ဆိုတဲ့စကားပုံတွေက ငယ်စဉ်အခါစကားပုံတွေစုကတည်းက ကျွန်တော်အလွတ်ကျက်လာခဲ့ပေမယ့် လက်တွေ့ဘဝရဲ့ဘယ်နားမှာသွားသုံးရမယ်ဆိုတာ မသိခဲ့ဘူး။

          ကျွန်တော်ဟာ စကားပြောမာတယ်။ တစ်ခွန်းကနေ နှစ်ခွန်းပြောရင် စကားထစ်တယ်။ စကားပြောရင် အော်ပြောတယ်။ အင်္ဂလိပ်စကားပြောရင် လျှာလိပ်တယ်။ ဒီလောက်ဆိုးတဲ့ငယ်အလေ့အကျင့်တွေကနေ ထိပ်ဆုံးစကားထစ်တာကိုပြင်တယ်။

          စိတ်ထဲမှာတစ်ခုခုပြောမလို့လုပ်နေရင် ပိုထစ်နေပြီး မတွေးပဲနဲ့ပြောချပစ်လိုက်တယ်။ စိတ်က စဉ်းစားနေမှန်းမသိအောင် အရင်ပြောလိုက်တယ်။ တစ်နည်းအားဖြင့် စိတ်ထက်မြန်အောင်ပြောရင်းနဲ့ စကားထစ်တာ ပျောက်ကင်းလုနီးပါးသက်သာလာပါတယ်။

          လုပ်ငန်းရှင်လုပ်ခဲ့တာကိုအပြစ်ဖို့ရမလား . . ငယ်ဘဝတုန်းက မောက်မာစွာအဆက်ဆံခံခဲ့ရတဲ့ကလေးဘဝကိုယိုးမယ်ဖွဲ့ရမလား . . ကျွန်တော်စကားပြောတာ မာထန်တယ်။ လူတွေ့ရင် ဟောက်ချင်တဲ့စိတ်ကို မနည်းကြီးဖျောက်ထားရတယ်။ ကိုယ်နှုတ်မူရာ - Etiquette က မထိန်းသိမ်းရင် မောက်မာမှု - Attitude ဖြစ်သွားတတ်တာ ဒီဘက်မြေမှာအလုပ်ဝင်တော့ ပြုပြင်ပုံ ပြုပြင်နည်းကိုသိလာတယ်။

          အော်ပြောတတ်တဲ့အကျင့်က ကိုယ်တစ်ယောက်တည်းဆိုရင် မသိသာဘူး။ ကိုယ့်အနားမှာ နူးနူးညံ့ညံ့နေထိုင်တတ်တဲ့သူတစ်ယောက်ယောက်ကိုငဲ့ညာရဖို့အကြောင်းဖန်လာမှ ကိုယ်ချင်းစာတတ်လာတယ်။ အသံကျယ်ကြီးတွေနားထောင်နေရသူတွေကို အားနာရကောင်းမှန်းမသိဘူး။ ကိုယ့်အနားမှာ ကိုယ့်ထက်ပိုပြီးအော်ပြောတတ်သူရောက်လာမှ ဘယ်သူမှအတင်းပြင်ခိုင်းစရာမလိုပဲ နောက်ကျဉ်ပြီး ပြင်မိသွားပါတယ်။

          ထိုဟူးနွေးစားပြီးကြီးလာတဲ့သူဟာ ဘယ်လိုလုပ် အာရ် (R ်) အသံပီပါ့မလဲ။ အင်္ဂလိပ်စကားက အလကားနေရင်း နောက်မြှီးတွေမှာ (S ်) သံထည့်ရတာနဲ့ လေဖိ လေပိတ် (F ်) သံထည့်ရတာနဲ့ လျှာကလိပ်ရော။ ပီအောင်ပြောရင် တံတွေးစင်တာကတစ်မျိုး။ နှစ်လုံးတွဲဖတ်ပြီး နောက်တစ်လုံးကိုခုန်ကူးအသံထွက်ရတဲ့စာလုံးပေါင်းကတစ်မျိုး။ စာလုံးကြီးထီးထီးမားမားမြင်နေရပြီး အသံထွက်မှာဖျောက်ထားရတဲ့စာလုံးပေါင်းက နောက်တစ်မျိုး။

          ဒီအသံတွေကိုပီအောင်ပြောရဖို့နည်းလမ်းက ကားမောင်းတုန်း Podcast နားထောင်ရင်း ကြိုးစားပြင်ကြည့်တယ်။ ဒေသဆိုင်ရာအသံလွှင့်လှိုင်းတွေက FM ရေဒီယိုနားထောင်ရင်း အဓိပ္ပာယ်နားလည်ချင်လည် နားမလည်ချင်နေ စာလုံးသိအောင်လိုက်နားထောင်တယ်။ ပြီးတာနဲ့ သူတို့ပြောတဲ့အသံကို ကိုယ်ပိုင်စတူဒီယိုကားထဲမှာ အသံကုန်အော်ပြီးလိုက်ပြောတယ်။ နောက်ပိုင်းတော့ သူတို့ဘယ်လိုအမြန်ပြောပြော၊ ဘာသတင်းကြေငြာကြေငြာ လိုရင်းကိုသိတဲ့အဆင့်ရောက်လာတယ်။ ဒီလိုနဲ့ လျှာလိပ်ပြီးအသံဝဲတာက ပျောက်လုပျောက်ခင်အခြေအနေထိကို စမ်းသပ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

          ဒါတွေက ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာကိုအသုံးပြုပြီးပြောရတဲ့စကားတွေအကြောင်းပါ။ တကယ်လုပ်သင့်တာက ဘုရားဟောထဲကအတိုင်း စိတ်ထဲမှာစေတီတည်ရမယ့် အနှစ်သာရကသာ အမှန်တကယ်ဦးဆောင်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့နှုတ်ကနေ ဘယ်လိုပင်ချိုသာအောင်ပြောနေပါစေ စိတ်ထဲကမပါရင် မျက်နှာမှာလိမ်တာပေါ်တယ်။ အလုပ်သဘောအရပဲပြောပြော၊ အခြေအနေအရပဲပြောပြော၊ လူ့ကျင့်ဝတ်အရပဲပြောပြော၊ စိတ်သာလျှင်အဓိက စိတ်ကသာစကားပြောပါတယ်။ စိတ်ထားကောင်းပြီး စကားကောင်းကောင်းပြောဖို့ကသာ အရေးကြီးတာပါ။

          ဒီလိုပြောတဲ့စကားကနေ "ကုသိုလ်မရ ငရဲရ" သွားနိုင်တဲ့ အကုသိုလ်စိတ်တွေဆိုတာရှိကြတယ်။ တစ်ရက်တစ်ရက် ကိုယ့်ရှေ့မှာလာတရားချပြနေတဲ့ သူများတကာရဲ့အမှားတွေ၊ မဆင်မခြင်လုပ်ရပ်တွေကြောင့် အကျိုးနည်းရသူတွေ၊ ဖုံးတန်သင့်ဖုံး ဖိတန်သင့်ဖိ ဝတ်ဆင်ရမယ့်အစား လျပ်ပေါ်လော်လီတဲ့ဝတ်စားဆင်ယင်မှုတွေမြင်ရတဲ့အခါ "သူတစ်ပါးအမှားကနေအမှန်မြင် ဆင်ခြင်ရမယ့်အစား" ဝင်ပြီးခံစားလိုက်တဲ့အခါမှာတော့ ငရဲပြည်အတူတူသွားမယ့်လက်မှတ်ကြိုဖြတ်လိုက်ကြတာနဲ့တူနေတယ်။ ဒါတောင် ဘာစကားမှမပြောသေးဘူးနော်။ စိတ်ထဲကတွေးတာပဲ ရှိသေးတာ။

          ပိုဆိုးတဲ့အခြေအနေကိုတွန်းပို့တဲ့စိတ်ဟာ အဲဒီအတင်းအဖျင်းတွေကိုပြန်လည်မျှဝေတာတို့၊ လူတွေပိုသိအောင် ပြန့်ပွားအောင်ဖြန့်လိုက်တာတို့လုပ်နိုင်တာကြောင့် ပါးစပ်ကထုတ်ပြောလိုက်တဲ့အကုသိုလ်ထက် အဆများစွာဆင်းရဲစေပါတယ်။ လူရွှင်တော်တွေပျက်သလို၊ အဆိုတော်တွေဆိုသလို "ဆဲရင်း ဆဲရင်း ဆဲရင်း ဆင်းရဲခြင်း" ဆိုတာက စိတ်နဲ့ပြောတဲ့စကားတွေ၊ မသိစိတ်နဲ့ရေးတဲ့စာတွေ၊ အဖျက်စိတ်နဲ့လုပ်လိုက်တဲ့လုပ်ရပ်တွေဆိုတာ သက်သေပြနေသလိုပါပဲ။

          "ကောင်းမှုမြတ်နိုး ကောင်းအောင်ကျိုး၍ ကောင်းကျိုးကိုယ်၌တည်စေ" ဖို့ ကိုယ်ကောင်းစားမယ့်စကားကိုအရင်မပြောပါနဲ့။ သူတပါးကောင်းစားမယ့်စကားကိုပြောပါ။ သူတပါးစိတ်ချမ်းသာမယ့်စကားကိုပြောပါ။ သူတပါးအကျိုးကို အမှန်တကယ်လိုလားတဲ့စိတ်နဲ့သာ စတင်ပါ။ တကယ်လို့ မပြောရင်မနေနိုင်ဘူးဆိုရင်တော့ ကောင်းခြင်းမင်္ဂလာနဲ့စတဲ့စကားတစ်ခွန်းကိုသာ ရွေးချယ်ပြောကြားလိုက်ပါ အဆွေ။

ခင်လျက်

ကိုညီညီ (တောင်ကြီး)

12-27-2018